From heaven to hell and back

5 september 2017 - Meer dan 600 mijl non-stop op zee, een overweldigende natuur om je heen, op het gebied van tactiek en strategie een grootse uitdaging en de beste shorthanded toppers van Europa om tegen te strijden ...............

maakt iedere 2 jaar de Rolex Fastnet Race tot de ultieme wedstrijd voor Robin en mij.

Na drie voorgaande versies van de Fastnet in de TwoHanded klasse waarbij we geen onverdienstelijke resultaten wisten te behalen, met name in 2011 3e in TwoHanded en in 2015 winst in IRC2A, hadden we ons dit keer voor het gevoel nog extra voorbereid op deze Fastnet.

Na Fastnet 2015 werd de succesvolle J/111 “Xcentric Ripper“ verkocht en zijn we gaan werken aan een nieuwe boot om in de TwoHanded klasse nog beter te kunnen presteren. Om daarvoor een J/122e te optimaliseren speelde al lang door ons hoofd en zijn daar verder aan gaan werken. Om de 700 kg bemanningsgewicht in de rail te compenseren werd in overleg met de werf besloten tot een kortere en lichtere mast, met daarnaast een zwaardere en diepere kiel om meer stabiliteit te realiseren. Ook werd het zeilplan in overleg met Ultimate Sails geoptimaliseerd voor het TwoHanded varen. Hanteerbare zeilvoering, reefbare genua, gennakers met snuffer, veel overlap in de windrange van de onderlinge voorzeilen zodat onderweg wisseling van deze zeilen tot het minimum beperkt kon worden.

Ook is de apparatuur en met name de stuurautomaat aan boord alles bepalend. Na al 8 jaar succesvol met NKE shorthanded gevaren te hebben, was dit een eenvoudige keuze, betrouwbaar, betaalbaar en toch innovatief met een uitstekende processor en 3D-sensor voor een nog betere performance van de stuurautomaat.

Begin 2016 ging de “ Ajeto!” te water en waren we uiteraard heel benieuwd of het bedachte concept zou werken. Ondertussen 1,5 jaar en vele overwinningen verder met onder andere  2 gewonnen Nederlandse Kampioenschappen dachten we wel klaar te zijn voor deze Fastnet. Ook is de IRC meetbrief nog verder geoptimaliseerd, zo hebben we op het laatste moment nog aangegeven dat we de mast tijdens het racen kunnen verstellen om zo constant nog een betere performance te kunnen realiseren. Dit kost wel 7,2 seconden extra handicap op een uur varen maar in onze visie toch zinvol.

De beslissing deze J/122e zo te optimaliseren bleek een belangrijke factor in het uiteindelijk behaalde resultaat.

Op de vraag wat de drie belangrijkste punten waren voor winst in een Vendee Globe zei veteraan Michel Desjoyeaux ooit droog: “Preparation, preparation et preparation”.

Voor een Fastnet geldt uiteraard hetzelfde. Na vele checklists en kluslijstjes de drie dagen voorafgaand aan de race in de haven van Hamble afgewerkt te hebben waren we zondag 6 augustus eindelijk klaar voor de start. Daarvoor moet je eerst nog door een zogenaamde “identity gate” met je trysail en stormjib in top, om te laten zien dat je als crew qua zeilvoering ook gereed bent voor extreme omstandigheden.

De start voor een Fastnet is altijd hectisch. Iedereen heeft veel te veel adrenaline, bakboord stuurboord en andere voorrangsregels gelden niet altijd meer, zonder schade wegkomen is eerste winst. Hier wilden we proberen onze eerste slag slaan. Onze start was half uur na HW waarbij aan de kant van eiland Cowes veel meer stroom mee staat dan aan de andere kant van de startlijn aan de landzijde. Ook was dit de gunstige kant gezien de windrichting om te starten. Echter zou je over bakboord aan die kant starten kun je slechts 50 meter vrij varen waarna je overstag moet voor de wal van Cowes. Dit met het hele veld over bakboord op je af komend geen prettig idee. We startten als 3e startgroep zodat we goed konden bekijken hoe het in de voor ons startende IRC 4 en 3 zou lopen. Het bleek dat er veel gaten in het veld op de startlijn vielen en dat eigenlijk iedereen bang was om helemaal aan de gunstige kant bij Cowes te starten. Na onderling overleg besloten we tot een start over stuurboord om zo voor het hele veld langs vrije wind en niet gehinderd de eerste mijlen te kunnen afleggen. Gewaagde actie, maar zeker haalbaar in deze omstandigheden. In de laatste minuten voor de start blijft het spannend of er genoeg opening blijft om stuurbord te starten. Een minuut, nog steeds ruimte, we gaan er definitief voor.. 30 sec , 20, 10 gas erop! Over stuurboord weg, nu proberen bij iedereen over stuurboord vrij voorlangs te varen. Een boot , de “Elke” moesten we slechts voorlangs laten gaan, de rest allemaal in de pocket!

De  beslissing stuurboord te starten bleek cruciaal.

De eerste mijlen over de Solent met 3 knopen stroom mee is als je vrije wind hebt een feest. Wat attentie op de windshifts maar wat nog veel belangrijker is, zo veel mogelijk in de volle stroom blijven. Ons software programma Expedition is daarbij grote hulp, met kleuren op je beeldscherm wordt exact aangegeven waar de meeste stroom loopt. Simpel in de rode gebieden blijven geeft optimaal voordeel.

Na de Needles gepasseerd te hebben is de verdere strategie op het Engels Kanaal bepalend voor de komende 24 uur. De landtong bij Portland Bill kan, mits je daar op het juiste tijdstip bent, een groot voordeel geven. Ook de voorspelde draaiingen in de wind de komende uren bepalen waar de route heenloopt. Eerst zou de ZW wind in de avond en nacht wat krimpen naar het zuiden en daarna in de volgende ochtend weer ruimen en zelfs doordraaien naar NW. Uit ervaring en door schade en schande wijs geworden ga ik nooit blind op wat Expedition zegt in zijn optimale routering, maar probeer zelf ook te beredeneren wat de optimale route zou moeten zijn. Zitten er verschillen in beider interpretatie, dan is dat een trigger om verder te overdenken en zoeken waar het verschil zit en dan pas een uiteindelijke beslissing te nemen. Alleen het weer doet toch niet altijd zoals voorspeld, zo kwam de draaiing naar NW op de maandagmorgen veel later dan voorspeld en kwamen we na de krimpende zuiden wind in de nacht benut te hebben over stuurboord boeg dichter onder de kust bij Falmouth dan gepland.

AIS is tegenwoordig ook een belangrijk tactisch wapen. Je kan exact zien in een straal van 10 mijl wat je tegenstanders doen aan snelheid en richting. Bij het naderen van de kust over SB en nog steeds wachtend op de draaien naar NW zag ik op de AIS dichter onder de kust de snellere voorliggende boten minder wind krijgen. Hun snelheid liep hard terug van 7 naar 6 ,5 4, 3 knopen. Daar moet je dus niet zitten. Ik zag al boten zoals de “Elke” zee kiezen om zo ver mogelijk van het windgat vandaan te blijven. Op dat moment zien we een donkere vlaag op het water vanuit de kust komen Waarschijnlijk de NW shift, en jawel in no-time wind recht op de neus en meteen overstag en over BB verder. Mooie nieuwe koers, recht richting Lizard Point waaromheen we naar Lands End moeten. Prima wind, en we rekenen ons rijk, liggend boven het gehele veld, we zijn in heaven..

Maar helaas de wind is maar van hele korte duur, zakt er snel uit en we moeten snel de beslissing nemen terug verder op zee zien te komen of verder onder de wal wind te zoeken. Voordat we een beslissing kunnen nemen liggen we met nog maar een snelheid van 1 knoop door het water geparkeerd. Gelukkig staat er nog wat stroom mee en komen we over de grond toch nog wat vooruit. De boten achter ons zien dit op AIS natuurlijk allemaal gebeuren en vluchten nu zij nog wind hebben naar zee of naar de wal. Ook onze grote concurrent “Night en Day” zie ik extreem naar de wal varen om daar voordat de wind er helemaal uitkakt wat zekerheid te zoeken. Voor ons een drama. We hebben GSM dekking en zien op de App van de Yellowbrick , de tracker aan boord van de RORC organisatie, dat we 2e liggen achter de “Night en Day”.

De komende minuten zijn heel spannend, kunnen we de wind nog vinden of zal op het moment dat de stroom kentert toch het anker er uit moeten? We zitten op 70 meter diep water, dat is geen feest, dat  Rocna anker van 15 kg zetten lukt wel, maar dat ding er weer uit is echt een hel. Dan komt het moment dat we op de stroom achteruitgaan er echt aan en besluiten we de Rocna overboord te zetten. Om ons heen zien we nog meer boten ankeren , alleen vlak onder de kust en ver op zee blijven ze een beetje wind houden en voortgang. Echt balen, we zitten net in een overgangszone en geparkeerd, we kunnen niet naar de ene of andere kant komen. Na 20 minuten zien we weer een klein vlaagje komen en halen we met veel moeite zo snel mogelijk het anker op. Stel je voor, je gooit vanaf de Domtoren in Utrecht 15 kg naar beneden en moet het een half uur later weer zo snel mogelijk omhoog halen.. OK in het water weegt het anker misschien wat minder, maar pittig is het zeker. Vooral als dan na 20 minuten varen de wind er wederom uit gaat en de hele procedure zich herhaald. Die tweede keer anker eruit was echt killing, ook fysiek zit je dan even echt diep, en als je dan op de App ziet dat je inmiddels 13e ligt heb je het echt even heel zwaar met z’n tweeën.

We naderen de Lizard met forse achterstand, zelfs de langzamere “Night en Day”ligt voor ons. Hij zou nu al een 1,5 uur achter ons moeten zitten om voor ons op handicap winnend te staan. We herpakken ons en zeggen tegen elkaar, we kappen niet, we gaan naar huis maar eerst nog even langs de Rock! Gelukkig zit er een hele kluit boten net voor ons waaronder de bewuste “Night en Day” , zodat we weer snel competitief aan het zeilen zijn en door slim te varen weer snel vooraan deze groep zitten. Dit geeft in ieder geval weer moed en als we net voor we buiten het bereik van GSM komen, kijken, liggen we al weer op een 10e plek.

De Celtic Sea is een feest met dolfijnen, een prachtige ocean swell, Jan van Genten, kortom schitterend. Ondertussen moeten we de laatste 120 mijl naar de Fastnet Rock opkruisen. Het lijkt op een gegeven moment meer op plassen zeilen dan offshore zeilen. Regelmatige winddraaiingen van 20 graden zijn geen uitzondering en we gaan diverse malen overstag om deze shifts zoveel mogelijk te benutten. We zien onze afstand tot de tegenstanders zienderogen groter worden, en zijn de tegenslag  van voor de Lizard weer volledig vergeten.  Ook neemt de wind de uren voor Fastnet Rock nog even toe tot een 22 kts. De Ajeto! jaagt erover heen, met Robin aan de trim, ondertussen zit ik benedendeks nieuwe weerdata binnen te halen via de Iridium telefoon. Nu moet al besloten worden welke terugweg we nemen richting Scillies, links of rechts langs de TSS. We nemen de beslissing links te nemen omdat dit volgens de rekenmodellen een 45 minuten voordeel zou geven. Echter in realiteit heb je met veel meer factoren te maken, zoals een windhoek die anders is dan voorspeld, meer of minder wind, waardoor je op een ander tijdstip daar zal zijn en de stroming waarschijnlijk anders is en het gehele beeld veranderd. Het is dus constant afwegen van alternatieven en eventueel aanpassen van het oorspronkelijk plan. We blijven echter bij onze beslissing en spuiten met soms wel met gemiddelde 13 knopen in de juiste richting na de Fastnet Rock bij maanlicht gerond te hebben. Dit jaar konden we hem bijna aanraken zo dicht kwamen we in de buurt, een magisch moment..

De 148 mijl naar de Scilly Islands lijken om te vliegen met de gemiddelden die we halen, voor de avond zijn we bij de TSS Scillies en koersen op naar Bishop Rock. Daar in de buurt krijgen we weer GSM dekking en zijn uiteraard benieuwd naar onze positie. 1e plek! Dit geeft ons een boost en realiseren ons dat we iets moois kunnen gaan neerzetten.  Nu goed hoofd erbij houden en proberen onze voorsprong verder uit te bouwen. Onderaan de Scilly Islands krijgen we nog stroom tegen en proberen we door de bocht zo kort mogelijk te houden en in zo ondiep mogelijk water te varen deze hindernis zo snel mogelijk te slechten. Helaas.. de wind zakt er weer bijna helemaal uit en na 20 minuten zien we dat onze snelheid over de grond negatief gaat worden. Enige optie is weg gijpen en dan maar onder een ongunstige koers op zee weer wind zoeken. Dit kost uiteraard tijd en onze concurrent “Night en Day” is lachende tweede. We zien hem nog niet op de AIS, maar uiteindelijk bij de finish zullen we meer dan 6 uur voorsprong moeten hebben om van hem te kunnen winnen, iets wat nu onrealistisch lijkt na deze nieuwe tegenvaller. De verdere concurrenten zijn gelukkig wel ver genoeg achter en vormen nog geen gevaar. Na 30 minuten vangen we weer wat wind en gaan met de Code 0 en stay-sail op naar de Lizard. Dit rak gaat uiteindelijk weer als de rook met gemiddelden ver boven de 9 kts. Ook bij de Lizard proberen we de eventuele risico’s te vermijden en op safe te gaan, iets uit de kust om geen windstilte te vangen, door schade en schande wijs.

De weersvoorspellingen voor de baai van Plymouth zijn ook niet gunstig. Precies in de periode dat wij moeten finishen hebben we stroom tegen en zal de wind voor een paar uur terugzakken naar een 6 knopen waarna hij weer zal toenemen. De boten na ons hebben dus voordeel.

Op dat moment beseffen we eigenlijk al dat een 1e plaats erg onwaarschijnlijk is gezien deze weersverwachting, maar je weet het nooit, “Night en Day” moet nog wel eerst finishen, ook zij kunnen nog onverwachte pech hebben.

In de baai van Plymouth kloppen de voorspellingen exact, wind zakt van 12 naar 6 knopen en af en toe nog minder. Met een trage 5 knopen snelheid kruipen we naar de finishlijn, ons herinnerend aan de finish in 2011, toen we hier ook in bijna winnende positie 1,5 uur voor anker moesten. Nu kunnen we dat gelukkig vermijden, en finishen onder blije kreten om 12.57.34 BST. Uiteraard blij met de tweede plaats in deze alles bevattende race, we’re in heaven again.

Terugkijkend zijn er een aantal momenten bepalend geweest, zowel in negatieve als positieve zin. Fastnet blijft een race waar alles moet kloppen , zowel in voorbereiding, in tactisch en zeiltechnisch opzicht, maar waar je ook nog een kleine portie geluk mee moet nemen aan boord. Misschien hadden we daar dit jaar net iets te weinig van mee. .

John van der Starre, Robin Verhoef,  NED9112 ,Ajeto!