Seminar 3D-rompscanning

2 februari 2023 - Op uitnodiging van de Noordzee Club (NZC) en het Watersportverbond werd op 21 en 22 januari een seminar ‘3D-rompscanning’ georganiseerd. Een internationale delegatie, bestaande uit hoofdmeter van het Offshore Racing Congress (ORC) Zoran Grubisa, bijgestaan door Pablo Ferrer (verantwoordelijk voor onder andere TP52’s en Superyachts), kwam naar Nederland om hun kennis te delen met de Nederlandse meters.

Robert Jacobsen van de Duitse watersportverbond DSV was ook aanwezig. Voorzitter Technische Commissie van de NZC Willem Ellemeet: “Op zaterdag en zondag werden de rompen van twee zeer verschillende boten gescand. Zo zagen we de zeer uitgebreide voorbereiding, het op de juiste manier scannen van de romp en het verwerken van de gemeten data.”

In Nederland worden de ORC en IRC certificaten uitgegeven door het Rating Office van het Watersportverbond. De Noordzeeclub is de verantwoordelijke klassenorganisatie en levert de kennis over de certificaten. Willem: “We concluderen in de praktijk, veelal bij wat oudere type boten maar verassend genoeg ook bij sommige jongere boten, dat de gegevens op het certificaat niet altijd kloppen met de werkelijkheid. Het ORC is daarom druk bezig om de database, met daarin zo’n 12.500 offset files (hull files), te analyseren en te actualiseren. Eventuele foutieve files worden rood gevlagd in de in de ORC database en kunnen niet meer worden gebruikt.”
Er zijn diverse redenen waarom een offset file kan afwijken van de werkelijkheid. Een belangrijke oorzaak is dat de files jaren geleden zijn gemaakt in de tijd met een andere stand van de techniek. Soms ook zijn er veranderingen aan de boot doorgevoerd, bijvoorbeeld werd de boot bij een nieuw model  een voet opgerekt, of er is een andere kiel geplaatst. Soms heeft een ontwerper een ‘designer file’ aangeleverd die niet geschikt is als basis voor een goed ORC-certificaat omdat er dan geen of onvoldoende rekening gehouden is met de vrijboord-meetpunten die hiervoor van essentieel belang zijn.  

Rompscanning
Een eerlijk wedstrijdveld verkrijg je alleen als de deelnemers over een correct certificaat beschikken, dus alleen met goede offset files, gebaseerd de juiste meetpunten van een boot en een goede meting. Soms is het noodzakelijk of gewenst dat een boot wordt gescand. Met de ontwikkeling van 3D-scan wordt dit proces sneller, beter en goedkoper. Willem: “Tot nu toe gebruikten we Total Station scanning, een methode waarbij specifieke punten en hun onderlinge hoek en afstand worden gemeten. Deze manier is nogal omslachtig en vraagt een grote mate van nauwkeurigheid. Nu de technische mogelijkheden er zijn, vindt steeds vaker een 3D-scan plaats. Groot voordeel van 3D is dat het niet meer uitmaakt of de boot bijvoorbeeld een beetje schuin staat. Eerst worden heel precies een aantal referentiepunten gemarkeerd. Vervolgens wordt de boot rondom vanaf meer dan veertien verschillende plaatsen en afstanden gemeten. Iedere scan maakt een compleet 360 graden plaatje. Daarna worden - simpel gezegd - alle scans op basis van de referentiepunten op elkaar gelegd, de omgeving weggesneden en de hull scan is klaar. Deze verzenden we dan naar het ORC die nog enkele bewerkingen doen om tot een goede offset file te komen.

Een goede hull scan valt of staat dus bij de juiste vier vrijboord-meetpunten: voor en achter, bak- en stuurbord. Als deze niet goed gedefinieerd zijn of niet goed te vinden zijn, zal een meting onzuiver zijn. Men zou denken dat dit toch eenvoudig te bepalen of vinden is. In de praktijk blijkt dat echter veel lastiger dan gedacht omdat er talloze rompvormen of andere objecten zijn die dat moeilijk maken. Zelfs iets simpels als een stootlijst – die in Nederland veelvuldig voorkomen omdat wij tussen palen aanmeren – kan al lastig zijn.
Willem: “We zien dan ook dat er af en toe nog wel wat correcties nodig zijn. Zo blijken er bijvoorbeeld soms bootgewichten onlogisch te zijn omdat de vrijboord-maten afwijken of de offset files niet volledig zijn. Zodra we dit constateren bij een bepaald boottype, nemen we contact op met de eigenaren want uiteraard is de medewerking van de eigenaar nodig om een goede analyse te maken en eventuele fouten te corrigeren. Als deze niet gegeven wordt en er is gerede twijfel aan de juistheid van het certificaat kan het Rating Office besluiten het certificaat in te trekken. Gelukkig willen de eigenaren ook graag eerlijke wedstrijden.”

Als onderdeel van het seminar '3D-Rompscanning' werd het gezelschap op zaterdag hartelijk ontvangen door eigenaar Gerrit en gastheer Jan in Urk waar een complete rompscan werd gemaakt van Winner 10.10 ‘Swing’. En op zondag waren ze te gast bij jachtwerf Yagra in Hellevoetsluis. Daar werd de 12,5 meter lange ILC 40 ‘Visione’ gescand. Men zou verwachten, omdat deze boot al een tijdje meegaat in het wedstrijdcircuit, dat het certificaat in orde is. Maar ook daar werden enkele afwijkingen in de offset file geconstateerd.

Willem: “Het was super interessant, gaaf om te zien en uiterst leerzaam, mede ook doordat we allerlei ervaringen uit verschillende landen met elkaar konden uitwisselen. Het mag duidelijk zijn dat iedereen die betrokken is bij ORC, inzet op eerlijk wedstrijden en dus correcte certificaten. Het blijkt maar weer dat ORC een open, transparante en op wetenschap gebaseerde rating kent en inzet op precisie.”
 
Aanwezigen:
ORC meters:    
Zoran Grubisa (hoofd meter) en Pablo Ferrer, Michiel Woord, Hans Voskuil, Alexander Kalisvaart en
Arthur Pelzer.
Watersportverbond:                    
Arend van Bergeijk (manager Wedstrijdsport), Diederik Forma, JJ. Korpershoek (meter) en Toon Nijman (meter). 
Duits watersportverbond DSV: Robert Jacobsen.
NZC Technische Commissie:      
Willem Ellemeet (voorzitter TC), Ab Pasman (ORC support), Jacco Hekhuis en Raymond Roesink.